Հայկական մրգեր

21.07.2023
Հայկական մրգեր

Մեր առաջ բացվում է Հայաստանի չքնաղ բնապատկերը, որի բարենպաստ կլիմայի, զուլալ ջրի ու առատաբեր հողի ակունքներում ծաղկում են դեռ հնուց ձգվող հայկական համեղագույն մրգերը: Սկսե՛նք մեր փոքրիկ, բայց ոգեշնչող ճամփորդությունը դեպի Հայաստանի այգիներ՝ բացահայտելու արևաշատ երկրի քաղցրահամ պտուղները:

Հայաստանի գոհարը

Սկսած դեռ Արարատյան թագավորությունից, հայկական մշակույթում նուռը կյանքի, ծաղկունքի և առատության խորհրդանիշն է: Նռան գույնը հայ ժողովրդի ծաղկումն է, իսկ նրա հատիկները` սերնդագործությունը: Ազգագրության մեջ պահպանված է, որ հարսը նուռը խփում էր դռանը, որպեսզի իմանար, թե քանի զավակ է ունենալու: Եվ ինչքան հատիկ թափվեր, այնքան նա զավակ կունենար:

Հայկական ազգային և ավանդական խոհանոցում նռան օգտագործումը հազարամյակների պատմություն ունի: Նռան hիմնական վիտամիններն են՝ C, P, B6 և B12։ Վիտամին C-ն, որը նուռն ամենաշատն է պարունակում, իմունիտետն ուժեղացնող հատկություն ունի։ P վիտամինն ամրացնում է արյունատար անոթները, B6-ը՝ նյարդային համակարգը, իսկ B12-ը կարգավորում է արյան շրջանառությունը։

Նոր խորհրդանիշ

Քրիստոնությունը նոր խորհրդանիշեր բերեց, և նուռն իր տեղը զիջեց խաղողին: Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի Վերափոխման տոնը Տիրամորը նվիրված տոներից ամենահինն է: Պատարագից հետո բոլոր եկեղեցիներում կատարվում է խաղողօրհնության կարգ և օրհնված ողկույզները բաժանվում են ժողովրդին:

Խաղողի մեջ առկա նյութերն օգնում են նվազեցնել օրգանիզմում խոլեստերինի քանակը, նպաստում մարսողությանը, բարելավում նյարդային համակարգը: Խաղողի կորիզները պարունակում են կարոտինոիդներ, Е և К վիտամիններ, բիոֆլավոնոիդներ, ինչպես նաև բնական յուղեր: Դրանք լինելով հզոր հակաօքսիդանտներ՝ օգնում են ամրացնել բջիջներն ու ունեն երիտասարդացնող հատկություն: Խաղողից ստանում են չամիչ, հյութ, գինի, կոնյակ, քացախ, յուղ և այլն:

Արքայական ուտեստ

Լատիներենից թարգմանաբար արքայանարինջ (խուրմա) նշանակում է աստվածային ուտեստ։ Այն պարունակում է մեծ քանակությամբ յոդ, այդ պատճառով այս պտղից ստեղծվել է 40% յոդ պարունակող դեղամիջոց, որը օգտագործվում է հիպոտերիոզի և տիրեոտոքսիկոզի բուժման նպատակով։ Արքայանարինջը պարունակում է նաև վիտամիններ C և P, ենթավիտամին A, ածխաջրեր, պեկտին, երկաթ, պղինձ և այլն: Այս պտուղը նպաստում է էնդորֆին կոչվող հորմոնի արտադրությանը, որի շնորհիվ բարձրանում է տրամադրությունը և ուժեղանում օրգանիզմի դիմադրողականությունը:

Հայկական մրգերը վկայում են Հայաստանի գյուղատնտեսական հարուստ ժառանգության մասին: Ախորժահամ նռից մինչև ոսկե ծիրան, յուրաքանչյուր միրգ մարմնավորում է Հայաստանի յուրօրինակ համերն ու ավանդույթները: Իսկ տեղացիների ջերմ հյուրընկալությունը անմոռանալի ճամփորդություն է ցանկացած մրգասերի համար: